Szkoła podstawowa

Historia naszej szkoły

 Początki szkoły w Połomi ściśle wiążą się z historią naszej parafii, ponieważ aż do połowy XVIII wieku rektora szkolnego przyjmował do pracy ksiądz proboszcz. Nauczyciel pełnił jednocześnie funkcję organisty, kantora, czyli śpiewaka, a także dzwonnika. Dawna szkoła miała więc charakter typowo kościelny.

Przypomnijmy, że początki połomskiej parafii sięgają przełomu XIII i XIV wieku. W tym też czasie wzniesiono w naszej wsi pierwszą drewnianą kaplicę, zaś w 1575 roku, na wzgórzu cmentarnym, zbudowano nowy, drewniany kościół.

Niestety, do naszych czasów nie zachowały się żadne wzmianki dotyczące ówczesnego szkolnictwa w Połomi. Możemy więc jedynie przypuszczać, że przy kościele pracował rektor szkolny, jak to miało miejsce w innych parafiach.

Pierwszym dokumentem, który to potwierdza jest protokół powizytacyjny z roku 1679. Dowiadujemy się z niego o dochodach żaka (tak wówczas nazywano na Śląsku rektora szkolnego) w Połomi.

„Szkolny ma rolę, ciągnącą się od zagrody plebańskiej, leżącej za karczmą, aż do drogi. Ma też ogródek przy domku szkolnym, od każdego kmiecia (siodłaka) otrzymuje miarkę (ćwierć wiertela) żyta i po 2 bochenki chleba, a także po półtrzecia grajcara w pieniądzach, z dworu połomskiego otrzymuje jeszcze 1 wiertel żyta, a ze Świerklan i Gogołowej po 1 bochenku chleba od każdego gospodarza”.

Pierwszym, wymienionym z nazwiska w protokole powizytacyjnym z 1687 roku, nauczycielem w Połomi był Jerzy Bodecki. Jak zaznaczono, nie miał on specjalnego wykształcenia, umiał jedynie pisać i czytać. Od gospodarzy w parafii otrzymywał w sumie 64 bochenki chleba, ponadto należało mu się 9 wierteli żyta. Pobierał też opłaty za czynności kościelne, takie jak śpiewy na ślubach czy pogrzebach. Bodecki pracował w Połomi od 1685 roku, nie wiadomo jednak do kiedy.

Kolejnym rektorem szkolnym, wzmiankowanym w archiwach z 1728 roku, był Franciszek Mentel. Przybył do Połomi jako młody człowiek, ponieważ źródła podają, że z kasy kościelnej pożyczył sobie 55 talarów – miał wówczas 25 lat. Pochodził z rodziny, w której zawód nauczyciela był dziedziczony. Jego dziadek, Szymon Mentel był w Pszczynie rektorem szkoły. W 1735 roku przeniósł się z Połomi do Łąki pod Pszczyną.

Jego następcą został Wacław Fuczek, którego określano nie tylko jako rektora, ale także „organistę Polomiensis”, bowiem w 1728 roku zakupiono do naszego kościoła organy. Był to prawdopodobnie instrument już używany, ponieważ co chwilę wymagał naprawy.

Kolejni nauczyciele, a zarazem organiści w Połomi to: Andrzej Deuczmanek, Józek Gawlas oraz Paweł Fuczek (syn Wacława).

W połowie XVIII wieku, po trzech wojnach śląskich, nasza wieś znalazła się w granicach państwa pruskiego. Nowa państwowość przyniosła spore zmiany w systemie edukacji. W 1765 roku władze pruskie wydały edykt szkolny dla wszystkich szkół na Śląsku i wprowadziły kilka istotnych zmian. Przede wszystkim nauka elementarna stała się obowiązkowa dla wszystkich dzieci w wieku od 6 do 13 lat. Ponadto, wprowadzono naukę języka niemieckiego, a także jednolite podręczniki. Nowością było też to, że nauczyciel mógł być zatrudniany przez gminę, musiał jednak znać język niemiecki. Szkoła więc powoli stawała się świecka.

W praktyce jednak wyglądało to nieco inaczej, ponieważ część nauczycieli, także w Połomi, dalej pełniła funkcję organisty. Mało tego, nauka w połomskiej szkole i tak odbywała się po polsku. Dopiero w 1874 rząd pruski zarządził, aby lekcje były prowadzone wyłącznie w języku niemieckim.

W Połomi, po wydaniu nowego rozporządzenia szkolnego, urząd nauczyciela oraz organisty pełniły następujące osoby:

• Jan Stebel (lata pracy 1764-1795), znał język niemiecki, ukończył kurs nauczycielski, był także organistą, podobnie, jak jego następcy.

• Franciszek Stebel, syn Jana (1795-1821),

• Antoni Pendziałek (od 1821 roku), kształcił się w Głogówku, zmarł w Połomi w 1837 roku,

• Alojzy Pendziałek, syn Antoniego, również ukończył seminarium nauczycielskie w Głogówku, w Połomi pracował od 1839 roku.

Dzięki ich pracy, a w szczególności, ostatniego z wymienionych, w drugiej połowie XIX wieku, w naszej wsi było stosunkowo niewielu analfabetów. Spośród dzieci w wieku 10 lat czytać i pisać umiało 616, zaś 104 (14,5 procent) pozostawało niepiśmiennych. Dla porównania w Mikołowie analfabeci stanowili wówczas 37 procent, a w Lublińcu – 27 procent.

W 1789 roku zbudowano w Połomi nową, drewnianą szkołę, która służyła społeczności połomskiej niemal równo sto lat.

W 1878 otwarła swoje podwoje pierwsza murowana szkoła w naszej wsi, która stoi po dziś dzień.

Do nowego budynku wprowadził się ówczesny kierownik Józef Sczasny, który pełnił swoją funkcję do 1894 roku. Ówczesna szkoła w Połomi była trzyklasowa, uczęszczało do niej 290 uczniów.
W październiku 1894 roku kierownictwo objął J. Urbanek. Pozostał na tym stanowisku aż do zakończenia rządów pruskich na Śląsku, czyli do roku 1922. W tym czasie w szkole pracowało pięciu nauczycieli.

W roku 1922, kiedy część Górnego Śląska znalazła się w granicach odrodzonej Polski, w Połomi powstała szkoła polska, a jej kierownikiem był Galeja. Jego następcą, w 1925 roku, został Antoni Kubica. Miał on duże zasługi dla rozwoju polskiej szkoły. Gdy wybuchła II wojna światowa, został aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie zginął w 1940 roku.

W 1936 roku połomska szkoła powiększyła się do sześcioklasowej, uczęszczało do niej 231 dzieci.

Warto też wspomnieć, że w trakcie drugiej wojny światowej zajęcia odbywały się wyłącznie w języku niemieckim.

Po zakończeniu działań wojennych kierownikiem szkoły został Józef Marcol, który pełnij tę funkcję od 1946 do 1959 roku.

Kolejnymi kierownikami i dyrektorami szkoły w Połomi byli: Wojczewski (1960-1963), Adelajda Prokop (1964-1968), Adam Łaczny (1969-1974), Ryszard Machowski (1975-1977), Jolanta Polok (1977-1985), Krystyna Włodarczyk (1985-1986), Danuta Adamek (1991-2001), Janina Krzyżok (2001-2017), Urszula Wrońska ( 2017 – nadal).

Murowany budynek szkolny z 1878 roku bardzo długo spełniał swoje funkcje, bo aż do 1995 roku. Obecnie znajdują się w nim m.in. przychodnia lekarska oraz Ośrodek Pomocy Społecznej.

17 października 1995 roku nastąpiło uroczyste otwarcie nowej, bardzo nowoczesnej szkoły. Została też zmieniona jej nazwa, ze Szkoły Podstawowej w Połomi na Zespół Szkolno-Przedszkolny w Połomi. Od 1999 – 2001 w budynku nowej szkoły, oprócz szkoły podstawowej i przedszkola, mieściło się również gimnazjum, które w 2001 roku zostało przeniesione do szkoły w Gogołowej.

 Z dniem 31 sierpnia 2019 roku gimnazja zostały zlikwidowane. Na ich miejsce powstały na nowo siódme i ósme klasy. 

W roku szkolnym 2019/2020 w naszej placówce funkcjonowało 12 odzdziałów klasowych oraz 6 odzdziałów przedszkolnych.

Zapraszamy do obejrzenia wybranych zdjęc z kronik szkolnych prowadzonyzh w latach 1989 - 2003 przez panią Krystynę Pahubko, a od 2003-2007 przez panią Monikę Kozielską.

Źródła:

Ludwik Musioł, Parafia Połomia. Monografia historyczna, na źródłach oparta. 1959 r.

Opracowały

Jagna Adamek

Izabela Salamon